Lijnwerkers voeren met stalen zenuwen hun werkzaamheden uit op 98 meter hoogte. Ze werken hier in de hoogste (vakwerk)masten van het tracé, die langs het Kanaal door Zuid-Beveland staan.
Reportage
Wenda van Dijk en Frederieke van Riel
Adviseurs vergunningen
Switch en VDL Network Supplies namen het tweede stuk voor hun rekening. SPIE hing de hoogspanningslijnen in de masten. Overal werd gewerkt met oog voor natuur, landschap en omgeving. Ook de samenwerking met bewoners en gemeenten speelde een belangrijke rol.
De eerste helft van de verbinding, tussen Borssele en Willem-Annapolder, is sinds 2023 in gebruik. Het tweede deel richting Rilland in april 2025. In totaal gaat het om 48 kilometer, 107 wintrackmasten en twee vakwerkmasten. Daarmee is Zeeland weer klaar voor de volgende stap in de energietransitie. Met deze verbinding kan het net weer vooruit.
Tussen Borssele en Rilland staat een nieuwe 380.000 volt hoogspanningsverbinding. Een bundel van lijnen en masten, opvallend in het landschap en onmisbaar voor de toekomst. Zeeland speelt een hoofdrol in de energietransitie. Met wind op zee, zonneparken en plannen voor waterstof en kernenergie groeit de vraag naar transportcapaciteit razendsnel. De oude verbinding zat vol, onderhoud was lastig en er kon niets meer bij. Daarom heeft TenneT een nieuwe verbinding gebouwd: om ruimte te maken voor schone energie én zekerheid te bieden voor de toekomst.
Zo’n grote verbinding bouw je niet alleen. In Zeeland werkten meerdere aannemers samen aan dit project. BAM Infra en Valmont SM waren actief op het eerste deel van het traject.
Ramon Kemperman
Lead lincensing
“Als tracécoördinator en later als ondersteunend projectleider werkte ik samen met Jos van Jole aan het ontwerp van het tracé. Door de jaren heen moesten we voortdurend schakelen; bij elke stap doken er nieuwe vraagstukken op waarvoor geen kant-en-klaar antwoord bestond. We streefden ernaar om zo vroeg mogelijk duidelijkheid te bieden aan onze omgeving, door heldere kaders te stellen en de procedures goed uit te leggen.
We realiseerden ons heel goed dat ons werk directe impact had op de omgeving en de perceeleigenaren. Sommige gesprekken raakten mij en mijn collega’s persoonlijk. We zaten regelmatig in een spagaat tussen wet- en regelgeving en de individuele belangen van boeren en burgers. Dat maakte het werk soms extra uitdagend.
Het uitzoekwerk kostte veel tijd en was lang niet altijd zichtbaar. We communiceerden soms langere tijd niet, simpelweg omdat we dachten dat er geen concrete voortgang was. Terugkijkend zou ik dat nu anders doen: eerder het gesprek aangaan en gedurende het hele proces beter in contact blijven.
Toch hebben we dankzij participatie mooie resultaten bereikt, met als eindresultaat een onherroepelijk tracé.”
Jos van Jole
Projectleider
“Toen we in 2007 begonnen, hadden we geen idee waar we aan begonnen. Dit soort grote projecten waren nieuw voor TenneT, net als het combineren en bundelen van verbindingen om het landschap te sparen. Tegelijk trok de omgeving aan de noodrem: iedereen zag de noodzaak, maar niemand wilde het in de achtertuin.
Toch zijn we erin geslaagd om met inzicht, overleg en soms creatieve oplossingen, zoals de verkabeling bij Krabbendijke, het project tot een goed einde te brengen. Het heeft ons geleerd dat je niet eerst politiek moet regelen en dan pas de omgeving betrekt. Je moet meteen met bewoners en belanghebbenden om tafel. Want hoe groter de betrokkenheid, hoe beter het resultaat. En daar groeien mensen én organisaties van. Ik heb zelf geleerd hoe belangrijk het is om die omgeving écht serieus te nemen. Niet iedereen krijgt zijn zin, maar als mensen zich gehoord voelen, maakt dat het verschil.”
Annemieke Schouten
Projectleider Ministerie van Klimaat en Groene Groei
“Vanuit het ministerie keken we met onze coördinerende rol vooral naar een goede ruimtelijke inpassing. Daarbij zijn natuur en bewoners net zo belangrijk als techniek en kosten. Wij zorgden ervoor dat alle ontwerp- en definitieve besluiten gelijktijdig ter inzage lagen, zodat bewoners overzicht hielden. Belangrijk was het goed betrekken van gemeenten en provincies. We hebben veel aparte gesprekken gevoerd en gemeenteraden meegenomen in het proces. Daardoor hebben in Krabbendijke besloten om een bestaande verbinding ondergronds te brengen zodra de nieuwe verbinding in gebruik is. Daar konden we bewoners echt in tegemoet komen. Net als de oude verbinding door de Zak van Zuid-Beveland die wordt afgebroken. Minder masten betekent meer ruimte in het landschap. Dat wordt gewaardeerd. Tegelijk was er ook weerstand, bijvoorbeeld tegen de combinatie van wintrack- en vakwerkmasten. We hebben geprobeerd die zo rustig mogelijk in het landschap te positioneren. Het blijft altijd zoeken naar balans, want je stelt nooit iedereen tevreden. Maar ik denk dat we daarin echt stappen hebben gezet.”
Bekijk dan deze video.
Vergunningen met Wenda & Frederieke
“Je krijgt met van alles te maken. Je zoekt het allemaal uit. Je stemt het af. Je regelt het.”
Grote puzzel
De vergunningen voor dit project vormden een enorme uitdaging. Van de eerste schetsen in 2007 tot aan de uitvoering jaren later, was het een traject vol haken en ogen. “Het gaat om een verbinding van Borssele naar Rilland, dwars over wegen, spoorlijnen, kanalen en natuurgebieden,” legt Wenda uit. Elk onderdeel vroeg om een aparte vergunning: van het kappen en herplanten van bomen tot het beschermen van vogels die tegen de lijnen kunnen aanvliegen. Alles moest tegelijk in procedure, bij verschillende overheden met elk hun eigen eisen. “Zo’n complex traject vergt echt scherpte en regie,” zegt Frederieke.
Tussentijds liep een eerste contract met een aannemer stuk, waarop het tracé in twee delen werd gesplitst. Wenda nam de ene helft voor haar rekening, Frederieke de andere. In Zeeland kwamen daar nog extra gevoeligheden bij. Zoals bewoners in Borssele die al veel infrastructuur in hun achtertuin hebben. Of de buitendijkse mast in de Oosterschelde, die letterlijk in het water staat en onder strikte regels gebouwd moest worden. Frederieke: “Je krijgt met van alles te maken. Je zoekt het allemaal uit. Je stemt het af. Je regelt het. En als je dan door Zeeland rijdt en die masten ziet staan, dan voel je trots: dáár hebben wij aan meegewerkt.
Boeiende puzzel
Zodra ze over hun werk praten, merk je het meteen: Wenda van Dijk en Frederieke van Riel zijn bevlogen puzzelaars. Waar voor veel mensen vergunningen een synoniem zijn voor stroperige processen en stapels papier, zien zij juist een boeiende puzzel. “Ik vind het heerlijk om precies uit te pluizen wat er nodig is, welke regels gelden en hoe je dat allemaal slim regelt,” vertelt Wenda. Frederieke vult aan: “En dan die samenwerking met het projectteam, de aannemer of lokale overheden. Je bent echt de spin in het web. Het is ontzettend dynamisch.” De twee zijn niet alleen collega’s, maar zijn al bevriend sinds hun studietijd. “Toen het werk in Zeeland zich opstapelde, zei Wenda: ‘Kom bij TenneT werken’.
Elke gemeente had eigen belangen en aandachtspunten, zoals behoud van leefbaarheid, minimale impact op het landschap en veiligheid voor inwoners.
Reportage
Lijnwerkers voeren met stalen zenuwen hun werkzaamheden uit op 98 meter hoogte. Ze werken hier in de hoogste (vakwerk)masten van het tracé, die langs het Kanaal door Zuid-Beveland staan.
Reportage
Wenda van Dijk en Frederieke van Riel
Adviseurs vergunningen
Vergunningen met Wenda & Frederieke
“Je krijgt met van alles te maken. Je zoekt het allemaal uit. Je stemt het af. Je regelt het.”
Grote puzzel
De vergunningen voor dit project vormden een enorme uitdaging. Van de eerste schetsen in 2007 tot aan de uitvoering jaren later, was het een traject vol haken en ogen. “Het gaat om een verbinding van Borssele naar Rilland, dwars over wegen, spoorlijnen, kanalen en natuurgebieden,” legt Wenda uit. Elk onderdeel vroeg om een aparte vergunning: van het kappen en herplanten van bomen tot het beschermen van vogels die tegen de lijnen kunnen aanvliegen. Alles moest tegelijk in procedure, bij verschillende overheden met elk hun eigen eisen. “Zo’n complex traject vergt echt scherpte en regie,” zegt Frederieke.
Tussentijds liep een eerste contract met een aannemer stuk, waarop het tracé in twee delen werd gesplitst. Wenda nam de ene helft voor haar rekening, Frederieke de andere. In Zeeland kwamen daar nog extra gevoeligheden bij. Zoals bewoners in Borssele die al veel infrastructuur in hun achtertuin hebben. Of de buitendijkse mast in de Oosterschelde, die letterlijk in het water staat en onder strikte regels gebouwd moest worden. Frederieke: “Je krijgt met van alles te maken. Je zoekt het allemaal uit. Je stemt het af. Je regelt het. En als je dan door Zeeland rijdt en die masten ziet staan, dan voel je trots: dáár hebben wij aan meegewerkt.
Boeiende puzzel
Zodra ze over hun werk praten, merk je het meteen: Wenda van Dijk en Frederieke van Riel zijn bevlogen puzzelaars. Waar voor veel mensen vergunningen een synoniem zijn voor stroperige processen en stapels papier, zien zij juist een boeiende puzzel. “Ik vind het heerlijk om precies uit te pluizen wat er nodig is, welke regels gelden en hoe je dat allemaal slim regelt,” vertelt Wenda. Frederieke vult aan: “En dan die samenwerking met het projectteam, de aannemer of lokale overheden. Je bent echt de spin in het web. Het is ontzettend dynamisch.” De twee zijn niet alleen collega’s, maar zijn al bevriend sinds hun studietijd. “Toen het werk in Zeeland zich opstapelde, zei Wenda: ‘Kom bij TenneT werken’.
Bekijk dan deze video.
Switch en VDL Network Supplies namen het tweede stuk voor hun rekening. SPIE hing de hoogspanningslijnen in de masten. Overal werd gewerkt met oog voor natuur, landschap en omgeving. Ook de samenwerking met bewoners en gemeenten speelde een belangrijke rol.
De eerste helft van de verbinding, tussen Borssele en Willem-Annapolder, is sinds 2023 in gebruik. Het tweede deel richting Rilland in april 2025. In totaal gaat het om 48 kilometer, 107 wintrackmasten en twee vakwerkmasten. Daarmee is Zeeland weer klaar voor de volgende stap in de energietransitie. Met deze verbinding kan het net weer vooruit.
Tussen Borssele en Rilland staat een nieuwe 380.000 volt hoogspanningsverbinding. Een bundel van lijnen en masten, opvallend in het landschap en onmisbaar voor de toekomst. Zeeland speelt een hoofdrol in de energietransitie. Met wind op zee, zonneparken en plannen voor waterstof en kernenergie groeit de vraag naar transportcapaciteit razendsnel. De oude verbinding zat vol, onderhoud was lastig en er kon niets meer bij. Daarom heeft TenneT een nieuwe verbinding gebouwd: om ruimte te maken voor schone energie én zekerheid te bieden voor de toekomst.
Zo’n grote verbinding bouw je niet alleen. In Zeeland werkten meerdere aannemers samen aan dit project. BAM Infra en Valmont SM waren actief op het eerste deel van het traject.
Ramon Kemperman
Lead lincensing
“Als tracécoördinator en later als ondersteunend projectleider werkte ik samen met Jos van Jole aan het ontwerp van het tracé. Door de jaren heen moesten we voortdurend schakelen; bij elke stap doken er nieuwe vraagstukken op waarvoor geen kant-en-klaar antwoord bestond. We streefden ernaar om zo vroeg mogelijk duidelijkheid te bieden aan onze omgeving, door heldere kaders te stellen en de procedures goed uit te leggen.
We realiseerden ons heel goed dat ons werk directe impact had op de omgeving en de perceeleigenaren. Sommige gesprekken raakten mij en mijn collega’s persoonlijk. We zaten regelmatig in een spagaat tussen wet- en regelgeving en de individuele belangen van boeren en burgers. Dat maakte het werk soms extra uitdagend.
Het uitzoekwerk kostte veel tijd en was lang niet altijd zichtbaar. We communiceerden soms langere tijd niet, simpelweg omdat we dachten dat er geen concrete voortgang was. Terugkijkend zou ik dat nu anders doen: eerder het gesprek aangaan en gedurende het hele proces beter in contact blijven.
Toch hebben we dankzij participatie mooie resultaten bereikt, met als eindresultaat een onherroepelijk tracé.”
Annemieke Schouten
Projectleider Ministerie van Klimaat en Groene Groei
“Vanuit het ministerie keken we met onze coördinerende rol vooral naar een goede ruimtelijke inpassing. Daarbij zijn natuur en bewoners net zo belangrijk als techniek en kosten. Wij zorgden ervoor dat alle ontwerp- en definitieve besluiten gelijktijdig ter inzage lagen, zodat bewoners overzicht hielden. Belangrijk was het goed betrekken van gemeenten en provincies. We hebben veel aparte gesprekken gevoerd en gemeenteraden meegenomen in het proces. Daardoor hebben in Krabbendijke besloten om een bestaande verbinding ondergronds te brengen zodra de nieuwe verbinding in gebruik is. Daar konden we bewoners echt in tegemoet komen. Net als de oude verbinding door de Zak van Zuid-Beveland die wordt afgebroken. Minder masten betekent meer ruimte in het landschap. Dat wordt gewaardeerd. Tegelijk was er ook weerstand, bijvoorbeeld tegen de combinatie van wintrack- en vakwerkmasten. We hebben geprobeerd die zo rustig mogelijk in het landschap te positioneren. Het blijft altijd zoeken naar balans, want je stelt nooit iedereen tevreden. Maar ik denk dat we daarin echt stappen hebben gezet.”
Jos van Jole
Projectleider
“Toen we in 2007 begonnen, hadden we geen idee waar we aan begonnen. Dit soort grote projecten waren nieuw voor TenneT, net als het combineren en bundelen van verbindingen om het landschap te sparen. Tegelijk trok de omgeving aan de noodrem: iedereen zag de noodzaak, maar niemand wilde het in de achtertuin.
Toch zijn we erin geslaagd om met inzicht, overleg en soms creatieve oplossingen, zoals de verkabeling bij Krabbendijke, het project tot een goed einde te brengen. Het heeft ons geleerd dat je niet eerst politiek moet regelen en dan pas de omgeving betrekt. Je moet meteen met bewoners en belanghebbenden om tafel. Want hoe groter de betrokkenheid, hoe beter het resultaat. En daar groeien mensen én organisaties van. Ik heb zelf geleerd hoe belangrijk het is om die omgeving écht serieus te nemen. Niet iedereen krijgt zijn zin, maar als mensen zich gehoord voelen, maakt dat het verschil.”
