Reportage
Een schoon, toekomstbestendig en rechtvaardig energiesysteem voor en door Friezen. Daaraan werkt de Friese Energietafel (FET). In december werd de eerste Energievisie Fryslân vastgesteld. Co-voorzitter Evert Stellingwerf legt uit wie er aan deze bestuurlijke tafel zitten, wat ze willen bereiken en hoe dat vordert.
“Alle Friese overheden en partijen met een relevant belang in het energiesysteem. Dat zijn de provincie, alle 18 gemeenten, Wetterskip Fryslân, de Friese Energie Alliantie en Liander. En ook TenneT sluit regelmatig aan bij de Friese Energietafel.
“De Friese Energie Alliantie is een brede groep maatschappelijke partners. Denk aan woningbouwcoöperaties, huurdersbelangen, de LTO, Bouwend Nederland, energiecoöperaties. Eén vertegenwoordiger zit namens deze partners aan de FET.”
“Het is voor een houdbaar energiesysteem goed om vraag en aanbod bij elkaar te plaatsen. Dus als een bedrijventrein heel veel stroom vraagt, organiseer daar dan ook de opwek. Dan heb je minder kabels nodig. Het heeft ook ruimtelijke aspecten. Waar veel stroom nodig is, zullen we ook grootschalig energie moeten gaan opwekken. Er zitten dus meerdere aspecten aan zo’n afspraak.”
“Windenergie is heel lang een taboe geweest in Friesland. Maar we hebben alle soorten opwek nodig. Op een flink bedrijventerrein red je het nou eenmaal niet met één windturbine. Met zonne-energie alleen heb je maar beperkte tijd opbrengst, dat realiseert iedereen zich wel. In de Provinciale Omgevingsvisie moeten verdere keuzes worden gemaakt en de benodigde ruimte worden gereserveerd.”
“Voor het programma NuLelie, uitbreidingen in het middenspanningsnet, heeft Liander een actieplan opgesteld. Er waren vertragingen. De Energietafel zit daar bovenop en krijgt elk kwartaal inzicht in het verloop. Soms kunnen we zelf nog iets doen vanuit gemeenten, bijvoorbeeld door vergunningen sneller te verstrekken. Bestuurders en netbeheerders hebben over en weer vragen aan elkaar. Netbeheerders willen van ons weten waar over tien jaar kabels en stations moeten liggen. Wij willen meedenken over de prioriteiten in de aanleg. Bestuurlijk prioriteren heeft pas zin als de infrastructuur in de juiste volgorde is aangelegd. We hebben nu dus het inzicht dat het loont om eerst goed naar elkaars belangen en plannen te luisteren.”
“We richten ons op thema’s die boven gemeentelijk niveau spelen. Onlangs bespraken we de investeringsagenda voor het hoogspanningsnet. Waar moeten de grote verbindingen en de stations gebouwd worden? Dat past goed bij de Friese energietafel.”
“In Friesland is er veel kleinschalig, kwetsbaar landschap. Daar zet je geen windmolens neer. Op plekken waar de energie toch nodig is, kan clusteren een oplossing zijn. Logisch vanuit het netwerk en vanuit het landschap. Energie wordt bovendien steeds meer een vraagstuk van de leefbaarheid. Bedrijven die onvoldoende netcapaciteit hebben, vragen ons of ze zelf windturbines mogen plaatsen. Anders kunnen ze op die plek niet voortbestaan. Een voorbeeld is de koekjesfabriek in Hallum. De helft van de bewoners werkt bij de fabriek, de economie van dat dorp draait erop. Die bewoners kijken veel positiever naar die mogelijkheden; ze snappen heel goed dat dat gaat om de leefbaarheid. Daarmee is energie niet meer alleen het verhaal van klimaatdoelstellingen.”
“Dat klopt. Daarvoor vroeg het Rijk provincies vooral om aan te geven hoeveel energie een regio kan opwekken. Maar er zijn meer thema’s die je daarbij moet betrekken – ik noemde al de vier pijlers. Dus de RES-regio is de Friese Energietafel geworden; een bredere samenwerking met een breder perspectief.”
“We hebben vier thema’s vastgesteld die op provinciale schaal in een evenwichtige samenhang ontwikkeld moeten worden. Dat zijn het energiesysteem, de warmtetransitie & energiebesparing, opwek van duurzame elektriciteit. Het vierde thema noemen wij mienskipsenergie – initiatieven van en voor de gemeenschap. In Friesland worden veel zaken georganiseerd van onderop.”
‘Energie wordt steeds meer een vraagstuk van de leefbaarheid’
Reportage
Een schoon, toekomstbestendig en rechtvaardig energiesysteem voor en door Friezen. Daaraan werkt de Friese Energietafel (FET). In december werd de eerste Energievisie Fryslân vastgesteld. Co-voorzitter Evert Stellingwerf legt uit wie er aan deze bestuurlijke tafel zitten, wat ze willen bereiken en hoe dat vordert.
Reportage
“Voor het programma NuLelie, uitbreidingen in het middenspanningsnet, heeft Liander een actieplan opgesteld. Er waren vertragingen. De Energietafel zit daar bovenop en krijgt elk kwartaal inzicht in het verloop. Soms kunnen we zelf nog iets doen vanuit gemeenten, bijvoorbeeld door vergunningen sneller te verstrekken. Bestuurders en netbeheerders hebben over en weer vragen aan elkaar. Netbeheerders willen van ons weten waar over tien jaar kabels en stations moeten liggen. Wij willen meedenken over de prioriteiten in de aanleg. Bestuurlijk prioriteren heeft pas zin als de infrastructuur in de juiste volgorde is aangelegd. We hebben nu dus het inzicht dat het loont om eerst goed naar elkaars belangen en plannen te luisteren.”
“We richten ons op thema’s die boven gemeentelijk niveau spelen. Onlangs bespraken we de investeringsagenda voor het hoogspanningsnet. Waar moeten de grote verbindingen en de stations gebouwd worden? Dat past goed bij de Friese energietafel.”
“In Friesland is er veel kleinschalig, kwetsbaar landschap. Daar zet je geen windmolens neer. Op plekken waar de energie toch nodig is, kan clusteren een oplossing zijn. Logisch vanuit het netwerk en vanuit het landschap. Energie wordt bovendien steeds meer een vraagstuk van de leefbaarheid. Bedrijven die onvoldoende netcapaciteit hebben, vragen ons of ze zelf windturbines mogen plaatsen. Anders kunnen ze op die plek niet voortbestaan. Een voorbeeld is de koekjesfabriek in Hallum. De helft van de bewoners werkt bij de fabriek, de economie van dat dorp draait erop. Die bewoners kijken veel positiever naar die mogelijkheden; ze snappen heel goed dat dat gaat om de leefbaarheid. Daarmee is energie niet meer alleen het verhaal van klimaatdoelstellingen.”
‘Energie wordt steeds meer een vraagstuk van de leefbaarheid’
“Het is voor een houdbaar energiesysteem goed om vraag en aanbod bij elkaar te plaatsen. Dus als een bedrijventrein heel veel stroom vraagt, organiseer daar dan ook de opwek. Dan heb je minder kabels nodig. Het heeft ook ruimtelijke aspecten. Waar veel stroom nodig is, zullen we ook grootschalig energie moeten gaan opwekken. Er zitten dus meerdere aspecten aan zo’n afspraak.”
“Windenergie is heel lang een taboe geweest in Friesland. Maar we hebben alle soorten opwek nodig. Op een flink bedrijventerrein red je het nou eenmaal niet met één windturbine. Met zonne-energie alleen heb je maar beperkte tijd opbrengst, dat realiseert iedereen zich wel. In de Provinciale Omgevingsvisie moeten verdere keuzes worden gemaakt en de benodigde ruimte worden gereserveerd.”
“Dat klopt. Daarvoor vroeg het Rijk provincies vooral om aan te geven hoeveel energie een regio kan opwekken. Maar er zijn meer thema’s die je daarbij moet betrekken – ik noemde al de vier pijlers. Dus de RES-regio is de Friese Energietafel geworden; een bredere samenwerking met een breder perspectief.”
“De Friese Energie Alliantie is een brede groep maatschappelijke partners. Denk aan woningbouwcoöperaties, huurdersbelangen, de LTO, Bouwend Nederland, energiecoöperaties. Eén vertegenwoordiger zit namens deze partners aan de FET.”
“Alle Friese overheden en partijen met een relevant belang in het energiesysteem. Dat zijn de provincie, alle 18 gemeenten, Wetterskip Fryslân, de Friese Energie Alliantie en Liander. En ook TenneT sluit regelmatig aan bij de Friese Energietafel.
“We hebben vier thema’s vastgesteld die op provinciale schaal in een evenwichtige samenhang ontwikkeld moeten worden. Dat zijn het energiesysteem, de warmtetransitie & energiebesparing, opwek van duurzame elektriciteit. Het vierde thema noemen wij mienskipsenergie – initiatieven van en voor de gemeenschap. In Friesland worden veel zaken georganiseerd van onderop.”