Tegelijkertijd moeten we ook verder. Oscar: “Eigenlijk is er maar één oplossing die echt werkt: bouwen, bouwen en nog eens bouwen. Onder andere door grootschalige uitbreiding met de nieuwe 380 kV-hoogspanningsverbinding van Zuid-Beveland naar Zeeuws-Vlaanderen en de 150 kV-verbinding die Schouwen-Duiveland met het landelijk hoogspanningsnet verbindt. Maar bouwen kost tijd, de procedures duren lang, en dan heb ik het nog niet over de materiaal- of personeelstekorten.” Ondertussen is het zaak om met alle partijen te kijken naar slimme oplossingen en om de procedures te verkorten. Daar buigt de Energieraad Zeeland zich over. 

Frank: “Inmiddels zjn we begonnen met een congestieonderzoek. We willen hiermee kijken of we meer ruimte kunnen creëren op het net door met flexibiliteit de spits op het net te vermijden. Dat kan als bedrijven tegen betaling op piekmomenten minder elektriciteit afnemen of juist meer leveren. Hoe we dat kunnen doen, onderzoeken we dus nu.” Een heel aantal bedrijven in Nederland is hier ook al mee bezig. “Wanneer we volledig inzetten op meer flexibiliteit kan de industrie verder en houden we grip op een stabiel hoogspanningsnet”, besluit Oscar.

Wat zijn de ontwikkelingen van de toekomst die iets vragen van ons energiesysteem? Dat is één van de vragen die de Energieraad Zeeland centraal stelt. Vooruitkijken om te zien wat we aan infrastructuur nodig hebben om de energietransitie te realiseren. En dan in de breedste zin van het woord, dus elektriciteit, waterstof en warmte. De ontwikkelingen gaan snel: wind op zee, elektrisch rijden, de opkomst van warmtenetten. Het is een opeenstapeling van vraag en aanbod van energie. Vooral de toegenomen vraag naar elektriciteit en op termijn waterstof, zorgen voor een vol net. Wanneer de industrie stopt met het gebruik van fossiele brandstoffen, behalen we al een groot deel van de CO2-doelstelling. Maar stilzitten is geen optie. Met de Energieraad zoeken we naar mogelijkheden om sneller te bouwen en slimme oplossingen om het bestaande net beter te benutten. Als je bijvoorbeeld een wind- en zonnepark op dezelfde kabel aansluit, dan gebruik je het elektriciteitsnet beter. 

De Energieraad bestaat uit Zeeuwse overheden en de netbeheerders, aangevuld met stakeholders uit het bedrijfsleven, zoals het havenbedrijf North Sea Port. 

Anke Calon, projectleider energiesysteem provincie Zeeland

Martin Wissekerke, strategisch adviseur energiesysteem provincie Zeeland

“We begrijpen dat dit een ongelooflijk vervelende situatie is voor Zeeland. Het zet een rem op ontwikkelingen. Maar je kunt het ook als iets positiefs zien; zowel consumenten als de industrie zijn bezig met verduurzamen. En dat is wat we willen, al gaan we op dit moment erg snel. We hebben last van groeipijnen”, zegt Oscar. Ondertussen worden de doelstellingen voor CO2-reductie steeds naar boven toe bijgesteld. En door de oorlog in Oekraïne en de daarbij behorende hoge gasprijzen zijn de ontwikkelingen om te verduurzamen in een stroomversnelling gekomen. Ook de industrie in Zeeland wil elektrificeren en heeft dus meer transportcapaciteit voor elektriciteit nodig. Frank: “Wij kunnen nu nog niet aan die grote vraag voldoen. Dus grijpen we in door een voorlopige stop op nieuwe aansluitingen af te kondigen. Als we dat niet doen, loopt ons hele elektriciteitssysteem vast en krijg je elektriciteitsuitval. Dat moeten we echt voorkomen.”

Ons hoogspanningsnet is een van de belangrijkste onderdelen van de energietransitie. Zonder een goed werkend elektriciteitsnet valt alles stil. Het kantoor van TenneT in Arnhem kun je zien als het kloppend hart van onze elektriciteitsvoorziening. Hier werken mensen letterlijk dag en nacht om ervoor te zorgen dat elektriciteit er is wanneer we het nodig hebben. Daarnaast kijken we er ook zo goed mogelijk vooruit, naar het elektriciteitsverbruik in de toekomst. Maar de vraag naar en opwek van elektriciteit groeit enorm hard. In juli 2023 bleek dat de benodigde transport-capaciteit in Zeeland voorlopig niet meer beschikbaar is. Het elektriciteitsnet zit vol.

Is er te veel of te weinig elektriciteit? En hoe lossen we dat op? Voor Frank Westhoek, adviseur netwerkplanning en Oscar Tessensohn, senior advisor political affairs, zijn deze vragen dagelijkse kost. Frank: “In juli hebben we de provincie Zeeland verteld dat het hoogspanningsnet in Zeeland vol zit. Dat betekent dat we dus voorlopig geen nieuwe partijen meer kunnen aansluiten tot het net is uitgebreid.” Dit probleem noemen we in technische termen ‘netcongestie’, en speelt in heel Nederland.