Tijd om hier lang bij stil te staan is er niet. De oplossing ziet De Bat onder andere in het verkorten van de procedures en het sneller aanleggen van elektriciteitsverbindingen en hoogspanningsstations. “Daarnaast kun je op korte termijn met de verschillende partijen in gesprek gaan om te onderzoeken wat we nu nodig hebben. Het principe van wie het eerst komt, het eerst maalt bij de aanvraag van een aansluiting op het elektriciteitsnet gaat nu niet meer op. We weten dat er bedrijven zijn die voor de zekerheid al een aansluiting hebben aangevraagd, maar hem nog niet nu nodig hebben. Hier proberen we ook met de Energieraad naar te kijken. We moeten echt op zoek naar creatieve, slimme oplossingen. Wat niet meewerkt is dat sommige bedrijven vrezen dat ze het recht op een aansluiting verliezen als ze deze tijdelijk teruggeven.” Voor de provincie ligt er een duidelijke taak om met elkaar te onderzoeken wat er op korte termijn wél kan. “Zo kwamen we laatst op het idee om ringen te ontwikkelen, waarmee we bedrijven die veel elektriciteit terugleveren, koppelen aan bedrijven die het juist nodig hebben. Het is nu de tijd om regels op te rekken en creatiever te denken.”

Voor TenneT heeft Jo-Annes nog een tip: “Maak gebruik van de regionale kennis die hier is. Zoek de mensen op, ga met ze in gesprek en je vergroot de betrokkenheid. Dan krijg je veel meer en sneller dingen gedaan. En daarnaast vind ik het heel belangrijk dat iedereen begrijpt dat om de opwarming van de aarde tegen te gaan, overal in Zeeland het landschap verandert. De energietransitie gaat echt aan niemand ongemerkt voorbij.”

Johanna Breuning, regioregisseur van TenneT in Zeeland: “Het hele energiesysteem is in transitie. Dat gaat verder dan de verandering in vraag en aanbod van elektriciteit. Het vraagt ook om een nieuwe manier van werken. Het klopt dat Zeeuwse bedrijven en industrie al langer aangeven dat hun elektriciteitsvraag fors gaat toenemen. Maar zonder daadwerkelijke aanvragen voor extra aansluitvermogen mochten wij in het verleden nog niet investeren.

Dat kon voorheen namelijk pas op het moment dat er een knelpunt zou ontstaan. Gelukkig is dat nu anders. Toch betekent het niet dat wij onbeperkt kunnen investeren in nieuwe infrastructuur. Dit vraagt om zorgvuldige afwegingen en verantwoorde keuzes. Die maak je niet alleen. We onderschrijven dan ook het nut en de noodzaak van regionale kennis en samenwerking. Want naast het voorzien in een stabiel en betrouwbaar energienet, hebben wij als netbeheerder ook een maatschappelijke taak om het elektriciteitsnet betaalbaar te houden.”

Binnen de provincie en de bedrijven overheerst het gevoel van ‘als we dit eerder wisten dan hadden we drie jaar geleden al kunnen beginnen met congestiemanagement’. “Dan had je eerder kunnen kijken welke bedrijven wat en wanneer nodig hebben. Je kunt dan samen bepalen of de ene aanvraag niet wat later kan en de andere iets eerder. Jammer, want hiermee verliezen we kostbare tijd die we hadden kunnen gebruiken om de problemen op te lossen.”

Dat bericht kwam voor de provincie als donderslag bij heldere hemel. “Onze eerste reactie was dus ook boosheid, en ik vind dat daar ook niks mis mee is. Waarom heeft niemand eerder gezegd ‘wat jullie willen, dat kunnen wij niet leveren’? Maar goed, al vrij snel volgt bij mij dan een tweede reactie: ‘we gaan het oplossen’. Maar dat is nog niet zo eenvoudig. Als de industrie niet kan vergroenen en nieuwe bedrijven zich hier niet kunnen vestigen omdat ze geen aansluiting krijgen op het elektriciteitsnet, dan sta je toch min of meer met je rug tegen een ondoordringbare muur.”

Zeeland heeft veel industrie. In een ideale wereld waarin kosten geen rol spelen en elektriciteit er altijd is, neemt Zeeland versneld afscheid van alle fossiele brandstoffen. Jo-Annes: “Als stip op de horizon: CO2-neutraal in 2050, de klimaatafspraken van Parijs. Hiervoor hebben we samen met bedrijven jarenlang gewerkt aan onze energiestrategie. Hierin staat precies wat we aan elektriciteit en gas nodig hebben, hoeveel waterstof we ontwikkelen enzovoort. Deze plannen zijn niet nieuw. Sterker nog, we hebben de verschillende versies steeds afgestemd met TenneT en de andere netbeheerders. We kregen nooit een reactie dat deze onhaalbaar zouden zijn. Tot het moment dat we klaar stonden om te beginnen met de uitvoering. Die 3,5 gigawatt die we nodig hebben, blijkt niet beschikbaar.”